ვაზისა და ხეხილის მოვლის მეთოდები მესხეთში – ადგილობრივი ფერმერები ცდილობენ მეხილეობა–მევენახეობის განვითარებაში საკუთარი წვლილი შეიტანონ და რეგიონში დარგი განავითარონ. მრავალწლოვანი კულტურების მოვლის წესებს კი ფერმერები ინტერნეტის საშუალებით ან შესაბამისი ლიტერატურით სწავლობენ.
ზიკილიაში მცხოვრები ემზარ გაჩეჩილაძე წლებია მევენახეობას მისდევს. ამბობს, რომ ამ საქმიანობით თავისდაუნებურად დაინტერესდა და ვაზის მოვლის წესები შეისწავლა. თვითნასწავლი მევენახე ამ დროისათვის, ასობით სხვადასხვა ჯიშის ვენახს უვლის. ფერმერის თქმით, მრავალწლიანი გამოცდილებიდან გამომდინარე უკვე კარგად იცის, როდის შეიძლება პრეპარატების გამოყენება თავიდან აირიდოს. მცენარეთა დაცვის ქიმიურ საშუალებებს მევენახე მხოლოდ უკიდურეს შემთხვევაში იყენებს.
ემზარ გაჩეჩილაძის მსგავსად ფერმერული მეურნეობის განვითარებას საკუთარი ხარჯებით ცდილობს აგარაში მცხოვრები ვახტანგ ინდუაშვილიც. მესხეთისთვის უჩვეულო კულტურის მოშენებისა და თხილის წარმოების იდეის განხორციელება უკვე დაიწყო. სოფელში გაზაფხულზე 600 ძირი თხილის ნერგი დარგო და სამ წელიწადში პირველ მოსავალსაც ელოდება. ფერმერი ამბობს, რომ ხეხილის მოვლის წესებს ზედმიწევნით კარგად არ ფლობს, თუმცა ცდილობს, რომ რომ საჭირო ინფორმაცია ინტერნეტის საშუალებით მოიძიოს.
ქიმიურ პრეპარატებსა და მასტიმულირებელ საშუალებებს აგრო–მაღაზიებში, ფერმერებს, სხვადასხვა ფაზის მიხედვით სთავაზობენ. აგრო–კოსულტანტების თქმით, მავნებლებისა და სოკოვანი დაავადებების წინააღმდეგ საბრძოლველად, პრეპარატების შესაბამის დროს გამოყენება და ლოდინის პერიოდის მთელი სიმკაცრით დაცვა აუცილებელია, რაც ცოდნას მოითხოვს. მცენარეთა დაცვის საშუალებების გამოყენება ვაზსა და ხეხილში კვირტობამდე პერიოდიდან იწყება და მოსავლის აღებამდე 20 დღით ადრე წყდება – განმარტავენ სპეციალისტები. პავლე გიქოშვილი აღნიშნავს, რომ მათ მიერ გაწეული კონსულტაციების გათვალისწინება ფერმერების მხრიდან ხშირ შემთხვევაში არ ხდება.
აგარის ადმინისტრაციულ ერთეულში ახალციხის გამგებლის წარმომადგენელი მიიჩნევს, რომ დღისათვის ხეხილისა და ვაზის მოვლის წესები ფერმერებისთვის მეტ–ნაკლებად ცნობილია. თუმცა დიდ ფართობზე მრავალწლოვანი კულტურების გაშენებით დიდად არ ინტერესდებიან. გრიგოლ ღამბაშიძე ამის მიზეზად მცირემიწიანობას ასახელებს.
სახელმწიფო პროგრამები სამცხე–ჯავახეთში არც თხილისა და არც ვენახის მოშენებას ითვალისწინებს, თუმცა პროგრამა „დანერგე მომავალი“ რეგიონში ატამის, ვაშლის, კაკლის, ბლისა და კენკროვანი კულტურების მოშენების შემთხვევაში, ფერმერს ფინანსურ და ტექნიკურ დახმარებას სთავაზობს. სოფლის მეურნეობის სამინისტროს რეგიონულ სამმართველოში განმარტავენ, რომ ამ დროისათვის პროგრამაში ოთხი ფერმერი ჩაერთო.
სახელმწიფო პროგრამის მთავარი მიზანი მრავალწლოვანი კულტურების ახალი ბაღების გაშენებაა. იმ შემთხვევაში თუ სოფლის მაცხოვრებელი მეხილეობით დაინტერესდება და მოთხოვნილ კრიტერიუმებს დააკმაყოფილებს, პროგრამის ფარგლებში შესასყიდი ნერგების 70% დაუფინანსდება, ხოლო სარწყავი სისტემის მოსაწესრიგებლად სახელმწიფო 50%–იან თანადაფინანსებაში შევა. სპეციალისტები ფიქრობენ, რომ ჰექტრობით ფართობზე გაშენებული ხეხილის მოსავლელად ფერმერმა პირველ რიგში შესაბამისი ცოდნა უნდა მიიღოს.
