Կրթություն
Ախալցխացի աղջիկը նոր աշխարհում առանց աջակցության
Ինչպե՞ս են կալցիումի իոններն ազդում բույսերի աճի վրա, ինչպես են պատրաստում ասպիրինի փոշին տարբեր պայմաններում և լուծույթի մեջ աղի կոնցենտրացիայի ազդեցությունը ամիլազի ֆերմենտի գործունեության վրա - Այս երեք փոքր «ուսումնասիրությունները» պատկանում են Նինո Ժուժունաձե անվանը, ով բջջային կենսաբանություն կուսուցանի Միներվայի համալսարանում: 18-ամյա ախալցխացի աղջիկը տարեկան 21,000 ԱՄՆ դոլարի ֆինանսավորում է շահել, բայց այն գումարը, որն անհրաժեշտ էր Վրաստանից ուղևորվելու համար, չի գտնվել ոչ մի գործակալության բյուջետում:
Բույսերի աճի վրա կալցիումի իոնների ազդեցության ուսումնասիրությունը սկսվել է տասնմեկերորդ դասարանից: Հաջորդ տարի նա երկու փոքր ուսումնասիրություն անցկացրեց՝ տասներկուերորդ դասարանում փորձեց պատրաստել ասպիրինի փոշի տարբեր պայմաններում և ուշադրություն դարձրեց լուծույթի մեջ աղի համակենտրոնացման ազդեցությունը ամիլազի ֆերմենտի գործունեության վրա:
«Այս ֆերմենտը պատասխանատու է մեր մարմնի օսլայի քայքայման համար, այն օգտագործվում է նաև թխելու արդյունաբերության մեջ: Ֆերմենտի գործունեությանը հետևում էի անուղղակիորեն՝ յոդի թեստով», - պատմում է Նինոն:
Ախալցիխեի առաջին հանրակրթական դպրոցի աշակերտը բնագիրությամբ հետաքրքրվել է 9-րդ դասարանից: Համալսարանի լաբորատորիա այցելելիս նա հայտնաբերեց, որ իրեն լավ էր զգում հենց այդ միջավայրում:
«Մանկուց ես ինձ լավ եմ զգում, երբ ինչ-որ բան եմ բացում: Ես առավել վստահ եմ, երբ, օրինակ, ինչ-որ բան բացատրում եմ քիմիայի դասին: Ես ինձ այս դիրքում տեսա ութերորդ-իններորդ դասարանից»:
13 տարեկանում նա որոշեց ուսումնասիրել բջիջների կենսաբանությունը, ավելի կոնկրետ ՝ գենետիկական ճարտարագիտությունը: Շատերի համար դժվար ու խճճվածը Նինոյի համար բացահայտումներով ու հայտնագործություններով լի աշխարհ է:
«Գիտության մեջ գլխավորը հետաքրքրասիրությունն է», - ասում է Նինոն `այս հատկությունը վերագրելով մանրադիտակի ետևում գտնվող ամենափոքր մասնիկների հանդեպ հետաքրքրությանը:
Երբ երկիրը դառնա «քաղաքական կայուն», իսկ գիտությունը դառնա պետական գերակայություն, Նինոն կվերադառնա Վրաստան և կբացի գենետիկական լաբորատորիա:
Մինչ Վրաստանի գիտական ընկերության անդամ դառնալը, նա երկար ճանապարհ ուներ անցնելու արտերկրում բարձրագույն կրթություն ստանալու համար, սկզբում նա ընտրեց հինգ արտասահմանյան համալսարաններ և ստացավ դրական պատասխաններ: Մասնակցել է սեմինարների, գնահատել ուսուցման մեթոդները, դասախոս-ուսանող կապը և նախընտրել սովորել հենց Միներվայի համալսարանում:
«Միներվայի նպատակն է կարգել կազմավորված անձնավորություն, որը հարցին չի նայում միայն մեկ տեսանկյունից: Դա զարգացնելու լավագույն միջոցներից մեկը այլ երկրում այլազգու հետ, տարբեր մշակույթներով ապրելն է: Ընդհանուր առմամբ յոթ քաղաք կա, որտեղ պետք է ապրեմ: Առաջին և վերջին սեմեստրները կսովորեմ Սան Ֆրանցիսկոյում, մնացածը՝ Սեուլ, Թայպեյ, Հայդերաբադ, Բերլին, Լոնդոն և Բուենոս Այրես քաղաքներն են»:
Այս տարի Վրաստանից Միներվա համալսարան ընդունվեց երկու ուսանող: Նրանցից բացի, դասընթացներ կանցնեն 60 տարբեր երկրների մինչև 150 ուսանողներ:
«Միներվայի առանձնահատկությունն այն է, որ եթե ընդգրկված եք, նրանք ամեն կերպ փորձում են ֆինանսավորել այն, ինչ ձեզ հարկավոր է: Ես ստիպված էի ուղարկել շատ ֆինանսական փաստաթղթեր `իմ իրավիճակը գնահատելու և համապատասխանաբար, ֆինանսավորելում ստանալու համար: Միներվան այսպիսի գաղափարախոսություն ունի, որ՝ «Կրթությունը ներդրում է, և որպեսզի բավարար չափով գնահատես ստացածդ, պետք է վճարես դրա համար»: Այսպիսով, վճարման որոշ մասը մնում է մեզ վրա: Իմ դեպքում ՝ մինչեւ 2000 ԱՄՆ դոլար»:
Համալսարանում սահմանված 2000 ԱՄՆ դոլարից բացի, Նինոյի ծախսերը ներառում են ինքնաթիռի տոմսերը, վիզան, ապահովագրությունը, համակարգիչը, որը պետք է համապատասխանի հատուկ պահանջներին: Ուսանողի խոսքով ՝ դրա համար կպահանջվի մոտ 5000 ԱՄՆ դոլար: Գումարի մի մասը պետք է հավաքվի մինչեւ հունիսի 30-ը, իսկ մնացած մասը պետք է ունենա մեկնելու ժամանակ: Սան Ֆրանցիսկոյում պետք է լինի մինչև օգոստոսի 26-ը:
5000 ԱՄՆ դոլար հավաքելու համար ընտանիքը վարկ է վերցրել բանկից, իսկ Նինոն սկսեց ուսանողներին անգլերեն լեզու պարապել: Որքան մոտ է վճարման ամսաթիվը, այնքան ավելի շատ հոգսեր են ավելանում: Մնացել է շատ քիչ ժամանակ, ուստի Նինոն, սոցիալական կայքում դիմում է հասարակության օգնությանը:
«Մարտից մտածում էի, գրել Facebook-ում, ստիպված եղա անցնել երկար ժամանակ, որպեսզի ընդունեի այս որոշումը, օգնություն խնդրելը մարդկային գործոն է»:
Այս քայլին դիմելուց առաջ, Նինոն դիմել է բոլոր գործակալություններին, որոնց իրավասության մեջ պետք է լինի հաջողակ երիտասարդների աջակցությունը: Ապագա գիտության խթանումը նախ և առաջ պետք է բխի կրթության նախարարության շահերից: Գործակալությունից նրան մերժել են: Կորոնավիրուսի պատճառով, առաջնահերթությունները փոխել է նաև տեղական իշխանությունը:
«Կապնվեցի Միջազգային կրթության կենտրոնի հետ, և որքան հասկագա, նրանք ֆինանսավորում են հատուկ ծրագրեր: Օրինակ, Հունգարիայում ծրագիր ունեն, ամեն ինչ նախապես հաշվարկած է: Առանձին բյուջե չտեսա: Դիմեցի Ախալցիխեի քաղաքապետարան, ցավոք, առանց այն էլ արդեն բյուջեի դեֆիցիտ կա և կորոնավիրուսի պատճառով գումար հատկացնելն անհնար էր»:
Կրթության միջազգային կենտրոնից մեզ ասացին, որ Նինոն ուշացել է: Կրթաթոշակային ծրագիրը հայտարարվում է օրացուցային տարվա սկզբին `աշնանը: Այնուամենայնիվ, սա Նինոյի ֆինանսական աջակցությունը մերժելու միակ պատճառը չէ:
«Եթե ուսանողը նախատեսում է մեկնել սեպտեմբերին, ապա նա չի հասցնի: Բացի այդ, եթե Հունգարիա չի մեկնում, ցանկացած այլ երկրում ֆինանսավորվում են միայն մագիստական և դոկտորական ծրագրերը: Բակալավրիատի ծրագրերը մատչելի են միայն Հունգարիայում», - ասում է Կրթության միջազգային կենտրոնի խոսնակ Անա Բաքանիձեն:
Տեղական կառավարությունից ասում են, որ նրանք միայն օգնում են Սամցխե-Ջավախքի պետական համալսարանի գերազանցիկ ուսանողներին: Սրա համար 2021 թվականին 20 հազար լարի է հատկացվել: Համաճարակի պատճառով ինքնավարության առաջնահերթություններն էլ ավելի սղվեցին: Եթե նախկինում նման դեպքը քննարկվում էր անհատապես, իսկ բյուջեում անկանխատեսելի ծախսերի գումարը հատկացվում էր տարբեր հոդվածներից, ապա քաղաքապետարանի հիմնական մտահոգությունը այժմ կորոնավիրուսից տուժած քաղաքացիների աջակցությունն է:
Նինոն արդեն հավաքել է գումարի մի մասը, մնացածը ստիպված է ճարել, որպեսզի երեք ամիս հետո մեկնի ԱՄՆ: Նա գիտի, որ սա միակ խոչընդոտը չէ, որին կբախվի դեպի գիտություն տանող ճանապարհին: Արգելքները հետագայում կակտիվացնեն նրա հետաքրքրությունը բջջային կենսաբանության նկատմամբ:
Բույսերի աճի վրա կալցիումի իոնների ազդեցության ուսումնասիրությունը սկսվել է տասնմեկերորդ դասարանից: Հաջորդ տարի նա երկու փոքր ուսումնասիրություն անցկացրեց՝ տասներկուերորդ դասարանում փորձեց պատրաստել ասպիրինի փոշի տարբեր պայմաններում և ուշադրություն դարձրեց լուծույթի մեջ աղի համակենտրոնացման ազդեցությունը ամիլազի ֆերմենտի գործունեության վրա:
«Այս ֆերմենտը պատասխանատու է մեր մարմնի օսլայի քայքայման համար, այն օգտագործվում է նաև թխելու արդյունաբերության մեջ: Ֆերմենտի գործունեությանը հետևում էի անուղղակիորեն՝ յոդի թեստով», - պատմում է Նինոն:
Ախալցիխեի առաջին հանրակրթական դպրոցի աշակերտը բնագիրությամբ հետաքրքրվել է 9-րդ դասարանից: Համալսարանի լաբորատորիա այցելելիս նա հայտնաբերեց, որ իրեն լավ էր զգում հենց այդ միջավայրում:
«Մանկուց ես ինձ լավ եմ զգում, երբ ինչ-որ բան եմ բացում: Ես առավել վստահ եմ, երբ, օրինակ, ինչ-որ բան բացատրում եմ քիմիայի դասին: Ես ինձ այս դիրքում տեսա ութերորդ-իններորդ դասարանից»:
13 տարեկանում նա որոշեց ուսումնասիրել բջիջների կենսաբանությունը, ավելի կոնկրետ ՝ գենետիկական ճարտարագիտությունը: Շատերի համար դժվար ու խճճվածը Նինոյի համար բացահայտումներով ու հայտնագործություններով լի աշխարհ է:
«Գիտության մեջ գլխավորը հետաքրքրասիրությունն է», - ասում է Նինոն `այս հատկությունը վերագրելով մանրադիտակի ետևում գտնվող ամենափոքր մասնիկների հանդեպ հետաքրքրությանը:
Երբ երկիրը դառնա «քաղաքական կայուն», իսկ գիտությունը դառնա պետական գերակայություն, Նինոն կվերադառնա Վրաստան և կբացի գենետիկական լաբորատորիա:
Մինչ Վրաստանի գիտական ընկերության անդամ դառնալը, նա երկար ճանապարհ ուներ անցնելու արտերկրում բարձրագույն կրթություն ստանալու համար, սկզբում նա ընտրեց հինգ արտասահմանյան համալսարաններ և ստացավ դրական պատասխաններ: Մասնակցել է սեմինարների, գնահատել ուսուցման մեթոդները, դասախոս-ուսանող կապը և նախընտրել սովորել հենց Միներվայի համալսարանում:
«Միներվայի նպատակն է կարգել կազմավորված անձնավորություն, որը հարցին չի նայում միայն մեկ տեսանկյունից: Դա զարգացնելու լավագույն միջոցներից մեկը այլ երկրում այլազգու հետ, տարբեր մշակույթներով ապրելն է: Ընդհանուր առմամբ յոթ քաղաք կա, որտեղ պետք է ապրեմ: Առաջին և վերջին սեմեստրները կսովորեմ Սան Ֆրանցիսկոյում, մնացածը՝ Սեուլ, Թայպեյ, Հայդերաբադ, Բերլին, Լոնդոն և Բուենոս Այրես քաղաքներն են»:
Այս տարի Վրաստանից Միներվա համալսարան ընդունվեց երկու ուսանող: Նրանցից բացի, դասընթացներ կանցնեն 60 տարբեր երկրների մինչև 150 ուսանողներ:
«Միներվայի առանձնահատկությունն այն է, որ եթե ընդգրկված եք, նրանք ամեն կերպ փորձում են ֆինանսավորել այն, ինչ ձեզ հարկավոր է: Ես ստիպված էի ուղարկել շատ ֆինանսական փաստաթղթեր `իմ իրավիճակը գնահատելու և համապատասխանաբար, ֆինանսավորելում ստանալու համար: Միներվան այսպիսի գաղափարախոսություն ունի, որ՝ «Կրթությունը ներդրում է, և որպեսզի բավարար չափով գնահատես ստացածդ, պետք է վճարես դրա համար»: Այսպիսով, վճարման որոշ մասը մնում է մեզ վրա: Իմ դեպքում ՝ մինչեւ 2000 ԱՄՆ դոլար»:
Համալսարանում սահմանված 2000 ԱՄՆ դոլարից բացի, Նինոյի ծախսերը ներառում են ինքնաթիռի տոմսերը, վիզան, ապահովագրությունը, համակարգիչը, որը պետք է համապատասխանի հատուկ պահանջներին: Ուսանողի խոսքով ՝ դրա համար կպահանջվի մոտ 5000 ԱՄՆ դոլար: Գումարի մի մասը պետք է հավաքվի մինչեւ հունիսի 30-ը, իսկ մնացած մասը պետք է ունենա մեկնելու ժամանակ: Սան Ֆրանցիսկոյում պետք է լինի մինչև օգոստոսի 26-ը:
5000 ԱՄՆ դոլար հավաքելու համար ընտանիքը վարկ է վերցրել բանկից, իսկ Նինոն սկսեց ուսանողներին անգլերեն լեզու պարապել: Որքան մոտ է վճարման ամսաթիվը, այնքան ավելի շատ հոգսեր են ավելանում: Մնացել է շատ քիչ ժամանակ, ուստի Նինոն, սոցիալական կայքում դիմում է հասարակության օգնությանը:
«Մարտից մտածում էի, գրել Facebook-ում, ստիպված եղա անցնել երկար ժամանակ, որպեսզի ընդունեի այս որոշումը, օգնություն խնդրելը մարդկային գործոն է»:
Այս քայլին դիմելուց առաջ, Նինոն դիմել է բոլոր գործակալություններին, որոնց իրավասության մեջ պետք է լինի հաջողակ երիտասարդների աջակցությունը: Ապագա գիտության խթանումը նախ և առաջ պետք է բխի կրթության նախարարության շահերից: Գործակալությունից նրան մերժել են: Կորոնավիրուսի պատճառով, առաջնահերթությունները փոխել է նաև տեղական իշխանությունը:
«Կապնվեցի Միջազգային կրթության կենտրոնի հետ, և որքան հասկագա, նրանք ֆինանսավորում են հատուկ ծրագրեր: Օրինակ, Հունգարիայում ծրագիր ունեն, ամեն ինչ նախապես հաշվարկած է: Առանձին բյուջե չտեսա: Դիմեցի Ախալցիխեի քաղաքապետարան, ցավոք, առանց այն էլ արդեն բյուջեի դեֆիցիտ կա և կորոնավիրուսի պատճառով գումար հատկացնելն անհնար էր»:
Կրթության միջազգային կենտրոնից մեզ ասացին, որ Նինոն ուշացել է: Կրթաթոշակային ծրագիրը հայտարարվում է օրացուցային տարվա սկզբին `աշնանը: Այնուամենայնիվ, սա Նինոյի ֆինանսական աջակցությունը մերժելու միակ պատճառը չէ:
«Եթե ուսանողը նախատեսում է մեկնել սեպտեմբերին, ապա նա չի հասցնի: Բացի այդ, եթե Հունգարիա չի մեկնում, ցանկացած այլ երկրում ֆինանսավորվում են միայն մագիստական և դոկտորական ծրագրերը: Բակալավրիատի ծրագրերը մատչելի են միայն Հունգարիայում», - ասում է Կրթության միջազգային կենտրոնի խոսնակ Անա Բաքանիձեն:
Տեղական կառավարությունից ասում են, որ նրանք միայն օգնում են Սամցխե-Ջավախքի պետական համալսարանի գերազանցիկ ուսանողներին: Սրա համար 2021 թվականին 20 հազար լարի է հատկացվել: Համաճարակի պատճառով ինքնավարության առաջնահերթություններն էլ ավելի սղվեցին: Եթե նախկինում նման դեպքը քննարկվում էր անհատապես, իսկ բյուջեում անկանխատեսելի ծախսերի գումարը հատկացվում էր տարբեր հոդվածներից, ապա քաղաքապետարանի հիմնական մտահոգությունը այժմ կորոնավիրուսից տուժած քաղաքացիների աջակցությունն է:
Նինոն արդեն հավաքել է գումարի մի մասը, մնացածը ստիպված է ճարել, որպեսզի երեք ամիս հետո մեկնի ԱՄՆ: Նա գիտի, որ սա միակ խոչընդոտը չէ, որին կբախվի դեպի գիտություն տանող ճանապարհին: Արգելքները հետագայում կակտիվացնեն նրա հետաքրքրությունը բջջային կենսաբանության նկատմամբ:
Նույն թեմայով
Հաղորդումներ
Հայտնի..
Հարցազրույց
Օրվա արտահայտություն
Նյութեր գործընկեր լրատվամիջոցներից
Բնակչության կարծիքով
Եղանակի տեսություն
Փոխարժեք
AMD
1000
6.9020
EUR
1
2.8777
RUB
100
2.9252
TRY
1
0.0828
USD
1
2.6797
Օրացույց
Տարածաշրջան
მოცემული ვებ გვერდი „ჯუმლას" ძრავზე შექმნილი უნივერსალური კონტენტის მენეჯმენტის სისტემის (CMS) ნაწილია. ის USAID-ის მიერ დაფინანსებული პროგრამის "მედია გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული მმართველობისთვის" (M-TAG) მეშვეობით შეიქმნა, რომელსაც „კვლევისა და გაცვლების საერთაშორისო საბჭო" (IREX) ახორციელებს. ამ ვებ საიტზე გამოქვეყნებული კონტენტი მთლიანად ავტორების პასუხისმგებლობაა და ის არ გამოხატავს USAID-ისა და IREX-ის პოზიციას.
This web page is part of Joomla based universal CMS system, which was developed through the USAID funded Media for Transparent and Accountable Governance (MTAG) program, implemented by IREX. The content provided through this web-site is the sole responsibility of the authors and does not reflect the position of USAID or IREX.
ავტორის/ავტორების მიერ საინფორმაციო მასალაში გამოთქმული მოსაზრება შესაძლოა არ გამოხატავდეს "საქართველოს ღია საზოგადოების ფონდის" პოზიციას. შესაბამისად, ფონდი არ არის პასუხისმგებელი მასალის შინაარსზე.
The views, opinions and statements expressed by the author/authors and those providing comments are theirs only and do not necessarily reflect the position of the Foundation or the Center. Therefore, the Open Society Georgia Foundation and Georgian Center for Strategy and Development are not responsible for the content of the information material.
