Խանդոյում Հայոց ցեղասպանության, Ղարաբաղի եւ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի զոհերի հիշատակը հավերժացնող հուշարձանները
Ջավախքի սարահարթին գտնվող գյուղերում հաճախ կհանդիպեք ինչպես ուղղափառ, այնպես էլ Հայ առաքելական եկեղեցիների: Օրինակ՝ Ախալքալաքի Խանդո գյուղը: Մշակութային հուշարձաններից բացի, գյուղում նաեւ տեղադրվել են հերոսամարտիկների հուշարձաններ:
Խանդոյում գտնվող 10-րդ դարի եկեղեցին 2018 թվականին Ազգային գործակալության կողմից ստացել է մշակութային ժառանգության հուշարձանի կարգավիճակ: Գործակալության տվյալներով ՝ եկեղեցին ունի դահլիճային շինություն է: «Պարագծի հարավային պատին ՝ կամարի կողքին, «Ասոմտավրուլիերենով» (վրացական գրի հնագույն տեսակ) կա մի գրություն ՝« Քրիստոս ողորմեա Սամխարան»: Խանդո եկեղեցու յուրահատկությունը դահլիճում տեղադրված քարե խաչն է, որը կարծես եղել է և այնուհետև կառուցվել է եկեղեցին:
Գյուղում կա նաև 1831 թվականին կառուցված Սուրբ Խաչ եկեղեցի: Սուրբ Գևորգ և Իջևանատուն կոչվող քարե եկեղեցիները պատմական հուշարձաններ են, որոնք կառուցվել են 12-րդ և 13-րդ դարերում: Կան նաև արհեստական քարանձավներ, որոնք միմյանց հետ կապված են ստորգետնյա անցումներով:
Համաձայն գոյություն ունեցող աղբյուրների, 16-րդ դարում գյուղում բնակվում էր 61 ընտանիք: Ներկայումս Խանդոյի տները հիմնականում վերանորոգված և լավ վիճակում են, թեպետեւ դրանցից շատերը լքված են: Գյուղական տարածքների հիմնական խնդիրը միգրացիան է: Գյուղում բնակչության մնացած մասը հիմնականում զբաղվում է կարտոֆիլի աճեցմամբ, չնայած նրանք տարիներ շարունակ բողոքում են, որ չեն կարող վաճառել բերքը:
Գյուղի կենտրոնում տեղադրվել է երեք քարե հուշահամալիր: Դրանցից առաջինն ունի մակագրություն ՝ «Հավերժ հիշողություն Հայրենական մեծ պատերազմում զոհված խոնդոցիներին»: Հուշահամալիրը նվիրված է 1941-1945 թվականների պատերազմում զոհված Խանդոյի բնակիչներին: Գյուղացիների խոսքով Խանդոյից մոտ 50 մարդ է մահացել և մոտ 100-ը անհետ կորել են: Ռազմաճակատից վերադարցել է միայն մեկ մարդ ՝ 96-ամյա վետերան՝ Աշո Ալագուլյանը:
Մյուս Խաչի հուշարձանը կառուցվել է ի հիշատակ 1915 թ. Հայոց ցեղասպանության զոհերի 100-ամյա տարելիցին: Հուշարձանը կառուցվել է 2015 թվականին, Խանդոյի երիտասարդության և Ռուսաստանում ապրող Խանդո գյուղի բնակիչների ֆինանսական աջակցությամբ, իսկ Խաչքարերի քանդակումն իր վրա է վերցրել՝ Սոս Հակոբյանը:
Կենտրոնում գտնվող երրորդ հուշահամալիրը կառուցվել է Խանդո գյուղի բնակչության կողմից, 1994 թվականին ՝ ի պատիվ Ղարաբաղում զոհված հայ զինվորի: Ծագումով Խանդոյից Մովսես (Արարատ) Մարտիրոսյանին հայ ազգը հերոսությամբ ողջունեց: Տեղացիների համար Մովսես Մարտիրոսյանը հայրենի Ղարաբաղում նահատակված հերոսներից մեկն է:
Գյուղում կա դպրոց և մանկապարտեզ, որը վերանորոգման կարիք ունի: Վերջերս տեղի բնակիչների աջակցությամբ վերանորոգվեց գյուղի ծիսակատարությունների համար նախատեսված կառույցը:
Հրապարակվել է Վրաստանի Բաց հասարակության հիմնադրամների և Վրացական ռազմավարության ու զարգացման կենտրոնի (GCSD) ֆինանսական աջակցությամբ:Հեղինակի / հեղինակների կողմից տեղեկատվական նյութում հայտնված կարծիքը չի կարող արտացոլել հիմնադրամի և կենտրոնի դիրքորոշումը: Ըստ այդմ, «Բաց հասարակության հիմնադրամը» և «Վրացական ռազմավարության և զարգացման կենտրոնը» պատասխանատու չեն նյութի բովանդակության համար:
Խանդոյում գտնվող 10-րդ դարի եկեղեցին 2018 թվականին Ազգային գործակալության կողմից ստացել է մշակութային ժառանգության հուշարձանի կարգավիճակ: Գործակալության տվյալներով ՝ եկեղեցին ունի դահլիճային շինություն է: «Պարագծի հարավային պատին ՝ կամարի կողքին, «Ասոմտավրուլիերենով» (վրացական գրի հնագույն տեսակ) կա մի գրություն ՝« Քրիստոս ողորմեա Սամխարան»: Խանդո եկեղեցու յուրահատկությունը դահլիճում տեղադրված քարե խաչն է, որը կարծես եղել է և այնուհետև կառուցվել է եկեղեցին:
Գյուղում կա նաև 1831 թվականին կառուցված Սուրբ Խաչ եկեղեցի: Սուրբ Գևորգ և Իջևանատուն կոչվող քարե եկեղեցիները պատմական հուշարձաններ են, որոնք կառուցվել են 12-րդ և 13-րդ դարերում: Կան նաև արհեստական քարանձավներ, որոնք միմյանց հետ կապված են ստորգետնյա անցումներով:
Համաձայն գոյություն ունեցող աղբյուրների, 16-րդ դարում գյուղում բնակվում էր 61 ընտանիք: Ներկայումս Խանդոյի տները հիմնականում վերանորոգված և լավ վիճակում են, թեպետեւ դրանցից շատերը լքված են: Գյուղական տարածքների հիմնական խնդիրը միգրացիան է: Գյուղում բնակչության մնացած մասը հիմնականում զբաղվում է կարտոֆիլի աճեցմամբ, չնայած նրանք տարիներ շարունակ բողոքում են, որ չեն կարող վաճառել բերքը:
Գյուղի կենտրոնում տեղադրվել է երեք քարե հուշահամալիր: Դրանցից առաջինն ունի մակագրություն ՝ «Հավերժ հիշողություն Հայրենական մեծ պատերազմում զոհված խոնդոցիներին»: Հուշահամալիրը նվիրված է 1941-1945 թվականների պատերազմում զոհված Խանդոյի բնակիչներին: Գյուղացիների խոսքով Խանդոյից մոտ 50 մարդ է մահացել և մոտ 100-ը անհետ կորել են: Ռազմաճակատից վերադարցել է միայն մեկ մարդ ՝ 96-ամյա վետերան՝ Աշո Ալագուլյանը:
Մյուս Խաչի հուշարձանը կառուցվել է ի հիշատակ 1915 թ. Հայոց ցեղասպանության զոհերի 100-ամյա տարելիցին: Հուշարձանը կառուցվել է 2015 թվականին, Խանդոյի երիտասարդության և Ռուսաստանում ապրող Խանդո գյուղի բնակիչների ֆինանսական աջակցությամբ, իսկ Խաչքարերի քանդակումն իր վրա է վերցրել՝ Սոս Հակոբյանը:
Կենտրոնում գտնվող երրորդ հուշահամալիրը կառուցվել է Խանդո գյուղի բնակչության կողմից, 1994 թվականին ՝ ի պատիվ Ղարաբաղում զոհված հայ զինվորի: Ծագումով Խանդոյից Մովսես (Արարատ) Մարտիրոսյանին հայ ազգը հերոսությամբ ողջունեց: Տեղացիների համար Մովսես Մարտիրոսյանը հայրենի Ղարաբաղում նահատակված հերոսներից մեկն է:
Գյուղում կա դպրոց և մանկապարտեզ, որը վերանորոգման կարիք ունի: Վերջերս տեղի բնակիչների աջակցությամբ վերանորոգվեց գյուղի ծիսակատարությունների համար նախատեսված կառույցը:
Հրապարակվել է Վրաստանի Բաց հասարակության հիմնադրամների և Վրացական ռազմավարության ու զարգացման կենտրոնի (GCSD) ֆինանսական աջակցությամբ:Հեղինակի / հեղինակների կողմից տեղեկատվական նյութում հայտնված կարծիքը չի կարող արտացոլել հիմնադրամի և կենտրոնի դիրքորոշումը: Ըստ այդմ, «Բաց հասարակության հիմնադրամը» և «Վրացական ռազմավարության և զարգացման կենտրոնը» պատասխանատու չեն նյութի բովանդակության համար:
