სოფლის ამბები
პატარა პამაჯის „უკოვიდო“ რეალობა
11:52 / 26.10.2021
ახალციხიდან დაახლოებით 12 კმ-ში, 150 ოჯახინი სოფელია. ახალციხე - ვალეს ცენტრალური გზიდან როგორც კი პატარა პამაჯისკენ გადაუხვევ, თვალში გხვდება მძიმე შრომის შედეგი, შემოდგომაზე ყველა ეზოს რომ ამშვენებს. ამ დროს სამცხე-ჯავახეთის სოფლებში მთელი წლის სარჩოს აგროვებენ.იქ, სადაც სარწყავი წყლის პრობლემა დგას, ძირითადად ამინდზე არიან დამოკიდებულნი. წელს მოსავლის აღებისას წვიამიანი ამინდების მიუხედავად, ფერმერები არ ჩივიან. კარტოფილი, თაფლი და რძის ნაწარმი საკმარისია იმისთვის, რომ გაზაფხულამდე თავი გაიტანონ.
აღუნიკ ოგანესიანმა მთელი წლის სარჩო დააბინავა
,,როცა უნდა ეწვიმა გვალვა იყო, მოსავლის აღების დრო რომ დადგა, მთელი კვირა გადაუღებლად წვიმდა. ამიტომ რასაც ველოდებოდით, იმდენი ვერ მივიღეთ, მაგრამ ვიმყოფინებთ. შარშანდელთან შედარებით კარტოფილის ფასიც ნორმალურია. შარშან 40 თეთრი ღირდა, წელს 1 ლარია“, - ამბობს სილვა მოვსესიანი.
სარწყავი სისტემის მუშაობისთვის საჭირო ელექტროენერგიაში ადგილობრივები საათში 5 ლარს იხდიდნენ. ტარიფი გაძვირდა, ამიტომ მომავალ წელს რა დაუჯდებათ, ჯერ არ იციან. იხსენებენ, რომ ადრე მათი მიწები საათში სამ ლარად ირწყვებოდა. სასმელი წყლის პრობლემაც აქვთ. ამის მიზეზი, პატარა პამაჯელების აზრით, ის არის, რომ ვალე და მათი სოფელი ერთი ხაზით სარგებლობს. წყალს ორი კვირის განმავლობაში ვალეში, ერთი კვირა კი პამაჯში იღებენ. სხვა ყოფითი პრობლემებიც აღელვებთ, ამიტომ კორონავირუსზე ყველაზე ნაკლებად დარდობენ. შემოდგომაა და საქმე ბევრი აქვთ. დილიდან საღამომდე ვერავის ხვდებიან - ეს ის ,,რკინის“ არგუმენტია, რითიც აუცრელობას ამართლებენ. კორონავირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინის გაკეთებას არც ზამთარში აპირებენ.
,,მე ჯანმრთელი ვარ, აცრა რაში მჭირდება? უნდა აიცრან ის ადამიანები, ვისაც კარგი ჯანმრთელობა არ აქვს“, - გვიმტკიცებს სამველ სოგომონიანი.
,,ვინმე არსებობს, ვისაც კორონავირუსი არ გადაუტანია? უსიმპტომოდ სოფელშიც ბევრს გვქონდა, მაგრამ ახლა ყველა კარგად ვართ, რად გვინდა აცრა? ჩვენ მთის ხალხი ვართ, ნატურალურს ვჭამთ და სუფთა ჰაერს ვსუნთქავთ, რა მოგვერევა?“- შეუვალია კარინა ოვაკიმიანი.
აღანიკ ოგანესიანი მეუღლესთან და შვილებთან ერთად ცხოვრობს. ოჯახს თავი წლიდან წლამდე სოფლის მეურნეობიდან მიღებული სარჩოთი გააქვს. აცრას არ აპირებს. არ უნდა და იმიტომ. მეუღლემ ექვსი თვის წინ გულის ოპერაცია გაიკეთა. ოგანესიანებისთვის ეს დამატებითი „არგუმენტია“, რომ იმუნიზაციის პროცესში ოჯახიდან არავინ ჩაერთოს.
წლევანდელი მოსავლით კმაყოფილია. კარტოფილის ფასიც მოსწონს და ამბობს, რომ მშრომელ კაცს არსად უჭირს. კოვიდ19-ის არ სჯერა. თანასოფლელების მსგავსად, აცრას არ აპირებს, რადგან „ნატურალური პროდუქტით იკვებება და ვირუსისგან ბუნებრივად ისედაც დაცულია“.
,,დილიდან საღამომდე ვმუშაობთ, ძროხა, ყანა, ფუტკარიც მყავს. სულ წვიმდა, ამიტომ წელს ბევრი თაფლი არ გვაქვს. ბევრს ვმუშაობთ, მოსავალი ხან კარგია, ხან არა, მაგრამ რას ვიზამთ? ფიზიკური შრომა აჯანრთელებს ადამიანს. ცხოვრებაში ნემსი არ გამიკეთებია, არც აცრის ,,ნემსს“ გავიკეთებ, რად მინდა? ყოველ დილით ორ ჭიქას ვსვამ, ეგეც შენი დეზინფექცია“, - ამბობს ანდრანიკ ბაბაიანი.
კორონავირუსზე მეტად სოფელში საზოგადოებრივი ტრანსპორტის არქონა ადარდებთ. ეს მათ ბევრ რამეში უშლის ხელს. უჭირთ მოწეული პროდუქტის ახალციხის აგრარულ ბაზრამდე სარეალიზაციოდ მიტანა, ექიმთან ვიზიტზე ახალციხეში ჩასვლა, აბიტურიენტებს - რეპეტიტორთან სიარული...
,,ქალაქთან ხომ გვინდა ურთიერთობა, ვისაც მანქანები არ გვყავს, იმათ რა ვქნათ? რეგულაციებს ვიცავ, ვირუსის მეშინია, მაგრამ ჯერ არ ავცრილვარ. სავალდებულო თუ გახდება, ავიცრები მაშინ. ჯერ სოფელში არავინ მოსულა, არც არავის აუხსნია რამე, პირველი თქვენ ხართ, ვინც ვაქცინაციაზე გვესაუბრება“, - ამბობს გაიკ მუტაფიანი.
კიდევ ერთი პრობლემა, რომელიც ადგილობრივებს აწუხებთ, გაზრდილი მიგრაციაა. ბოლო წლებში პატარა პამაჯში მცხოვრებთა რაოდენობა თითქმის განახევრდა. სოფლის რწმუნებული კარლენ კარახანიანი მიგრაციას იმით ხსნის, რომ ახალგაზრდები სამუშაოდ რუსეთში, ადგილობრივ ბიზნესმენ მარტინ პაპოიანთან მიდიან. მას მზესუმზირის ქარხნები აქვს და სადაც ძირითადად პამაჯელებს ასაქმებს. ახლად დაგებული ასფალტი, ევროპული სტანდარტებით აშენებული სკოლა, ქვის აუზი, ახალგაზრდებისთვის გაკეთებული ფეხბურთის მოედანი, ეს ყველაფერი პატარა პამაჯში ამ ბიზნესმენის სახელს უკავშირდება. იქ დაბადებული და გაზრდილი კაცი სოფელს ისევე უვლის, როგორც საკუთარ ოჯახს.
სოფლის ბირჟა პატარა პამაჯში, სადაც საღამოობით საქონლის მოსვლას ელოდებიან
გევორქ სააკიანიც სამუშაოდ ძირითადად რუსეთში ან სომხეთში დადის. შინ ერევნიდან ერთი თვის წინ დაბრუნდა.
,,პამაჯში ერთი თვის წინ დავბრუნდი, არ ავცრილვარ და არც ავიცრები. არც სომხეთში იცრებიან, ისიც არ ვიცი ერევანში რომელი ვაქცინებია და არც მაინტერესებს“, - გვიყვება გევორქ სააკიანი.
პამაჯელები დილიდან საღამომდე ყანაში მუშაობენ, ღამით კი, ძირითადად, იმ არხებს უყურებენ, რა ენაც ესმით. სტეფანე სოლომონიანს სახლში სამი ანტენა აქვს - სომხური, ქართული და რუსული არხებისთვის. უპირატესობას სომხურ და რუსულ მედიას ანიჭებს, თუმცა სპორტი უყვარს და ამის გამო ზოგჯერ ქართულ არხებსაც თვალს ადევნებს.
,,სახლში ქართული, სომხური და რუსული არხებისთვის ცალ-ცალკე მაქვს ანტენა. პირველ რიგში სომხურ არხებს ვუყურებ, მერე ვუყურებ ქართულს და ზოგჯერ რუსულ არხებსაც ვრთავ, ძირითადად სპორტი მაინტერესებს. საყურებლად მარტო ღამით ვიცლი, რადგან მთელი დღე ვმუშაობ, მაგრამ ნემსს არ გავიკეთებ (აცრას), რადგან ძალიან ჯანმრთელი ადამიანი ვარ და ამ სისულელეების არ მჯერა“, - ამბობს სტეფანე სოლომონიანი.
იმ ოცი ადამიანიდან, ვისაც სოფელში გავესაუბრეთ, მხოლოდ ორმა აღნიშნა, რომ ვირუსი არსებობს და ვაქცინირებულ პირებს აკვირდებიან, რომ საჭიროების შემთხვევაში სწორი გადაწყვეტილება მიიღონ.
,,ვირუსი არსებობს და უნდა ვიფრთხილოთ, რომ არ შეგხვდეს. აცრილი არ ვარ, მაგრამ თუ საჭირო გახდა, ვაპირებ ვაქცინის გაკეთებას. ვნახოთ, რა შედეგი ექნება იმ ხალხს, ვინც აიცრა, ჯერ-ჯერობით ვუყურებ და მაგის მიხედვით გადავწყვეტ“, - გვეუბნება არმან გასპარიანი.
ადგილი, სადაც უხუცესობა ,,ქვეყნის" ამბებს განიხილავს
როგორია ვაქცინაციის მიმართ განწყობა სამცხე-ჯავახეთში, კარგად იციან დაავადებათა კონტროლის ეროვნულ ცენტრში. ცენტრის დირექტორი ამირან გამყრელიძე განმარტავს, რომ ვაქცინაციის მარათონის ფარგლებში, რეგიონს თავად ეწვევა. ის პირადად ეცდება ინფორმაციის მიწოდების საფუძველზე, ადგილობრივები აცრაზე დაიყოლიოს.
,,ქვეყნის მასშტაბით, სამცხე-ჯავახეთსა და ქვემო ქართლში ყველაზე ნაკლებია ვაქცინირებულთა რაოდენობა. ეს დიდწილად არაინფორმირებულობისა და დეზინფორმაციის გამოა. მე წამოვალ ოთხშაბათს სამცხე-ჯავახეთის დიდ სოფლებში, შემდეგ დასავლეთ საქართველოში. საჭიროა მოსახლეობასთან მეტი კომუნიკაცია. ძირითადი წინააღმდეგობა და ბარიერი არის აცრის შიში, ასევე არის სხვადასხვა მითი, რომ გართულებებს მოგვცემს. საუბარია უშვილობაზე, რეპროდუქციულ სისტემაზე, სხვადასხვა დაავადების განვითარებაზე. ამბობენ, რომ ვაქცინირებულებიც ავადდებიან და რატომ შველის ვაქცინა, თუმცა, როდესაც ავხსნით, რომ ვაქცინირებულებში სიკვდილი, ჰოსპიტალში და რეანიმაციაში მოთავსების რისკი დაბალია, შეიძლება დაითანხმო“, - გვეუბნება ამირან გამყრელიძე.
რამდენად შეძლებს პაატა იმნაძე პატარა პამაჯისნაირი სოფლის მოსახლეობის დარწმუნებას აცრის აუცილებლობაში, ამას მისი შეხვედრების შედეგები გვაჩვენებს. ყოფითი პრობლემებით დაკავებული ხალხი დღეს სულ არ ფიქრობს, რომ მათ ჯანმრთელობას და სიცოცხლეს საფრთხე ემუქრება, ერთადერთი ხსნა კი - ვაქცინაა.
აღუნიკ ოგანესიანმა მთელი წლის სარჩო დააბინავა,,როცა უნდა ეწვიმა გვალვა იყო, მოსავლის აღების დრო რომ დადგა, მთელი კვირა გადაუღებლად წვიმდა. ამიტომ რასაც ველოდებოდით, იმდენი ვერ მივიღეთ, მაგრამ ვიმყოფინებთ. შარშანდელთან შედარებით კარტოფილის ფასიც ნორმალურია. შარშან 40 თეთრი ღირდა, წელს 1 ლარია“, - ამბობს სილვა მოვსესიანი.
სარწყავი სისტემის მუშაობისთვის საჭირო ელექტროენერგიაში ადგილობრივები საათში 5 ლარს იხდიდნენ. ტარიფი გაძვირდა, ამიტომ მომავალ წელს რა დაუჯდებათ, ჯერ არ იციან. იხსენებენ, რომ ადრე მათი მიწები საათში სამ ლარად ირწყვებოდა. სასმელი წყლის პრობლემაც აქვთ. ამის მიზეზი, პატარა პამაჯელების აზრით, ის არის, რომ ვალე და მათი სოფელი ერთი ხაზით სარგებლობს. წყალს ორი კვირის განმავლობაში ვალეში, ერთი კვირა კი პამაჯში იღებენ. სხვა ყოფითი პრობლემებიც აღელვებთ, ამიტომ კორონავირუსზე ყველაზე ნაკლებად დარდობენ. შემოდგომაა და საქმე ბევრი აქვთ. დილიდან საღამომდე ვერავის ხვდებიან - ეს ის ,,რკინის“ არგუმენტია, რითიც აუცრელობას ამართლებენ. კორონავირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინის გაკეთებას არც ზამთარში აპირებენ.
,,მე ჯანმრთელი ვარ, აცრა რაში მჭირდება? უნდა აიცრან ის ადამიანები, ვისაც კარგი ჯანმრთელობა არ აქვს“, - გვიმტკიცებს სამველ სოგომონიანი.
,,ვინმე არსებობს, ვისაც კორონავირუსი არ გადაუტანია? უსიმპტომოდ სოფელშიც ბევრს გვქონდა, მაგრამ ახლა ყველა კარგად ვართ, რად გვინდა აცრა? ჩვენ მთის ხალხი ვართ, ნატურალურს ვჭამთ და სუფთა ჰაერს ვსუნთქავთ, რა მოგვერევა?“- შეუვალია კარინა ოვაკიმიანი.
აღანიკ ოგანესიანი მეუღლესთან და შვილებთან ერთად ცხოვრობს. ოჯახს თავი წლიდან წლამდე სოფლის მეურნეობიდან მიღებული სარჩოთი გააქვს. აცრას არ აპირებს. არ უნდა და იმიტომ. მეუღლემ ექვსი თვის წინ გულის ოპერაცია გაიკეთა. ოგანესიანებისთვის ეს დამატებითი „არგუმენტია“, რომ იმუნიზაციის პროცესში ოჯახიდან არავინ ჩაერთოს.
წლევანდელი მოსავლით კმაყოფილია. კარტოფილის ფასიც მოსწონს და ამბობს, რომ მშრომელ კაცს არსად უჭირს. კოვიდ19-ის არ სჯერა. თანასოფლელების მსგავსად, აცრას არ აპირებს, რადგან „ნატურალური პროდუქტით იკვებება და ვირუსისგან ბუნებრივად ისედაც დაცულია“.
,,დილიდან საღამომდე ვმუშაობთ, ძროხა, ყანა, ფუტკარიც მყავს. სულ წვიმდა, ამიტომ წელს ბევრი თაფლი არ გვაქვს. ბევრს ვმუშაობთ, მოსავალი ხან კარგია, ხან არა, მაგრამ რას ვიზამთ? ფიზიკური შრომა აჯანრთელებს ადამიანს. ცხოვრებაში ნემსი არ გამიკეთებია, არც აცრის ,,ნემსს“ გავიკეთებ, რად მინდა? ყოველ დილით ორ ჭიქას ვსვამ, ეგეც შენი დეზინფექცია“, - ამბობს ანდრანიკ ბაბაიანი.
კორონავირუსზე მეტად სოფელში საზოგადოებრივი ტრანსპორტის არქონა ადარდებთ. ეს მათ ბევრ რამეში უშლის ხელს. უჭირთ მოწეული პროდუქტის ახალციხის აგრარულ ბაზრამდე სარეალიზაციოდ მიტანა, ექიმთან ვიზიტზე ახალციხეში ჩასვლა, აბიტურიენტებს - რეპეტიტორთან სიარული...
,,ქალაქთან ხომ გვინდა ურთიერთობა, ვისაც მანქანები არ გვყავს, იმათ რა ვქნათ? რეგულაციებს ვიცავ, ვირუსის მეშინია, მაგრამ ჯერ არ ავცრილვარ. სავალდებულო თუ გახდება, ავიცრები მაშინ. ჯერ სოფელში არავინ მოსულა, არც არავის აუხსნია რამე, პირველი თქვენ ხართ, ვინც ვაქცინაციაზე გვესაუბრება“, - ამბობს გაიკ მუტაფიანი.
კიდევ ერთი პრობლემა, რომელიც ადგილობრივებს აწუხებთ, გაზრდილი მიგრაციაა. ბოლო წლებში პატარა პამაჯში მცხოვრებთა რაოდენობა თითქმის განახევრდა. სოფლის რწმუნებული კარლენ კარახანიანი მიგრაციას იმით ხსნის, რომ ახალგაზრდები სამუშაოდ რუსეთში, ადგილობრივ ბიზნესმენ მარტინ პაპოიანთან მიდიან. მას მზესუმზირის ქარხნები აქვს და სადაც ძირითადად პამაჯელებს ასაქმებს. ახლად დაგებული ასფალტი, ევროპული სტანდარტებით აშენებული სკოლა, ქვის აუზი, ახალგაზრდებისთვის გაკეთებული ფეხბურთის მოედანი, ეს ყველაფერი პატარა პამაჯში ამ ბიზნესმენის სახელს უკავშირდება. იქ დაბადებული და გაზრდილი კაცი სოფელს ისევე უვლის, როგორც საკუთარ ოჯახს.
სოფლის ბირჟა პატარა პამაჯში, სადაც საღამოობით საქონლის მოსვლას ელოდებიანგევორქ სააკიანიც სამუშაოდ ძირითადად რუსეთში ან სომხეთში დადის. შინ ერევნიდან ერთი თვის წინ დაბრუნდა.
,,პამაჯში ერთი თვის წინ დავბრუნდი, არ ავცრილვარ და არც ავიცრები. არც სომხეთში იცრებიან, ისიც არ ვიცი ერევანში რომელი ვაქცინებია და არც მაინტერესებს“, - გვიყვება გევორქ სააკიანი.
პამაჯელები დილიდან საღამომდე ყანაში მუშაობენ, ღამით კი, ძირითადად, იმ არხებს უყურებენ, რა ენაც ესმით. სტეფანე სოლომონიანს სახლში სამი ანტენა აქვს - სომხური, ქართული და რუსული არხებისთვის. უპირატესობას სომხურ და რუსულ მედიას ანიჭებს, თუმცა სპორტი უყვარს და ამის გამო ზოგჯერ ქართულ არხებსაც თვალს ადევნებს.
,,სახლში ქართული, სომხური და რუსული არხებისთვის ცალ-ცალკე მაქვს ანტენა. პირველ რიგში სომხურ არხებს ვუყურებ, მერე ვუყურებ ქართულს და ზოგჯერ რუსულ არხებსაც ვრთავ, ძირითადად სპორტი მაინტერესებს. საყურებლად მარტო ღამით ვიცლი, რადგან მთელი დღე ვმუშაობ, მაგრამ ნემსს არ გავიკეთებ (აცრას), რადგან ძალიან ჯანმრთელი ადამიანი ვარ და ამ სისულელეების არ მჯერა“, - ამბობს სტეფანე სოლომონიანი.
იმ ოცი ადამიანიდან, ვისაც სოფელში გავესაუბრეთ, მხოლოდ ორმა აღნიშნა, რომ ვირუსი არსებობს და ვაქცინირებულ პირებს აკვირდებიან, რომ საჭიროების შემთხვევაში სწორი გადაწყვეტილება მიიღონ.
,,ვირუსი არსებობს და უნდა ვიფრთხილოთ, რომ არ შეგხვდეს. აცრილი არ ვარ, მაგრამ თუ საჭირო გახდა, ვაპირებ ვაქცინის გაკეთებას. ვნახოთ, რა შედეგი ექნება იმ ხალხს, ვინც აიცრა, ჯერ-ჯერობით ვუყურებ და მაგის მიხედვით გადავწყვეტ“, - გვეუბნება არმან გასპარიანი.
ადგილი, სადაც უხუცესობა ,,ქვეყნის" ამბებს განიხილავსროგორია ვაქცინაციის მიმართ განწყობა სამცხე-ჯავახეთში, კარგად იციან დაავადებათა კონტროლის ეროვნულ ცენტრში. ცენტრის დირექტორი ამირან გამყრელიძე განმარტავს, რომ ვაქცინაციის მარათონის ფარგლებში, რეგიონს თავად ეწვევა. ის პირადად ეცდება ინფორმაციის მიწოდების საფუძველზე, ადგილობრივები აცრაზე დაიყოლიოს.
,,ქვეყნის მასშტაბით, სამცხე-ჯავახეთსა და ქვემო ქართლში ყველაზე ნაკლებია ვაქცინირებულთა რაოდენობა. ეს დიდწილად არაინფორმირებულობისა და დეზინფორმაციის გამოა. მე წამოვალ ოთხშაბათს სამცხე-ჯავახეთის დიდ სოფლებში, შემდეგ დასავლეთ საქართველოში. საჭიროა მოსახლეობასთან მეტი კომუნიკაცია. ძირითადი წინააღმდეგობა და ბარიერი არის აცრის შიში, ასევე არის სხვადასხვა მითი, რომ გართულებებს მოგვცემს. საუბარია უშვილობაზე, რეპროდუქციულ სისტემაზე, სხვადასხვა დაავადების განვითარებაზე. ამბობენ, რომ ვაქცინირებულებიც ავადდებიან და რატომ შველის ვაქცინა, თუმცა, როდესაც ავხსნით, რომ ვაქცინირებულებში სიკვდილი, ჰოსპიტალში და რეანიმაციაში მოთავსების რისკი დაბალია, შეიძლება დაითანხმო“, - გვეუბნება ამირან გამყრელიძე.
რამდენად შეძლებს პაატა იმნაძე პატარა პამაჯისნაირი სოფლის მოსახლეობის დარწმუნებას აცრის აუცილებლობაში, ამას მისი შეხვედრების შედეგები გვაჩვენებს. ყოფითი პრობლემებით დაკავებული ხალხი დღეს სულ არ ფიქრობს, რომ მათ ჯანმრთელობას და სიცოცხლეს საფრთხე ემუქრება, ერთადერთი ხსნა კი - ვაქცინაა.